5 Nisan 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 7445 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 37. maddesiyle, ortaklığın giderilmesi davalarında dava açmadan önce arabulucuya başvurma zorunluluğu getirilmiştir. Bu düzenleme, 1 Eylül 2023 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Bu tarihten sonra, arabuluculuk başvurusu yapılmadan açılan ortaklığın giderilmesi davaları, dava şartı eksikliği nedeniyle usulden reddedilecektir. Ancak, 1 Eylül 2023’ten önce açılan davalar için arabuluculuk zorunluluğu bulunmamaktadır.
1. Ortaklığın Giderilmesi Davası Nedir?
Ortaklığın giderilmesi davası, paylı veya elbirliği mülkiyetine tabi taşınır ya da taşınmaz mallarda, ortaklar arasındaki mülkiyet ilişkisinin sona erdirilerek bireysel mülkiyete geçilmesini veya malın satılarak bedelinin paylaşılmasını amaçlayan bir hukuki süreçtir. Halk arasında “izale-i şuyu” davası olarak da bilinir. Bu davada, öncelikle malın aynen taksimi (fiili bölünmesi) mümkünse, bu yola başvurulur. Eğer malın niteliği veya diğer sebeplerle aynen taksim mümkün değilse, malın satılarak bedelinin ortaklar arasında paylaştırılmasına karar verilir.
2. Ortaklığın Giderilmesi Davalarında Dava Şartı Olarak Zorunlu Arabuluculuk
1 Eylül 2023 tarihinden itibaren, ortaklığın giderilmesi davalarında arabulucuya başvurma zorunluluğu getirilmiştir. Bu tarihten sonra, arabuluculuk başvurusu yapılmadan açılan davalar, dava şartı eksikliği nedeniyle usulden reddedilecektir. Dolayısıyla, ortaklığın giderilmesi talebinde bulunacak kişilerin, öncelikle arabuluculuk sürecini tamamlamaları gerekmektedir.
3. Ortaklığın Giderilmesi Davalarında İhtiyari Arabuluculuk
Zorunlu arabuluculuk kapsamına girmeyen durumlarda, taraflar arabuluculuğa başvurmakta serbesttir. İhtiyari arabuluculuk, tarafların kendi istekleriyle arabulucuya başvurarak uyuşmazlığı çözmeye çalıştıkları bir süreçtir. Bu yöntem, dava açılmadan önce veya dava sürecinde herhangi bir aşamada tercih edilebilir.
4. Arabuluculuk Süreci
4.1. Arabulucuya Başvuru
Ortaklığın giderilmesi talebinde bulunan taraf, arabuluculuk başvurusunu, karşı tarafın yerleşim yerindeki veya uyuşmazlık konusunun bulunduğu yerdeki arabuluculuk bürosuna yapmalıdır. Başvuru sırasında, uyuşmazlığın konusunu ve tarafların iletişim bilgilerini içeren bir dilekçe sunulması gerekmektedir.
4.2. Arabulucunun Seçilmesi
Başvuru üzerine, arabuluculuk bürosu tarafından bir arabulucu atanır. Taraflar, atanmış olan arabulucuyu kabul edebilecekleri gibi, karşılıklı anlaşarak başka bir arabulucu da seçebilirler.
4.3. Arabuluculuk Süreci Uygulamaları
Arabulucu, taraflarla iletişime geçerek ilk toplantının tarihini belirler. Taraflar, arabuluculuk sürecinde eşit haklara sahiptir ve süreç gizlilik esasına göre yürütülür.
4.4. İlk Oturum
İlk oturumda, arabulucu tarafları bilgilendirir ve uyuşmazlığın çözümü için izlenecek yolu açıklar. Taraflar, kendi taleplerini ve çözüm önerilerini sunarlar.
4.5. Son Oturum
Arabuluculuk süreci, anlaşma sağlanması veya anlaşmazlık durumunda sona erer. Anlaşma halinde, bir anlaşma tutanağı düzenlenir ve taraflarca imzalanır. Anlaşma sağlanamazsa, bu durum bir tutanakla kayıt altına alınır.
5. Arabuluculuk Sürecinde Tarafların Hak ve Yükümlülükleri
Taraflar, arabuluculuk sürecinde dürüstlük ve iyi niyet kurallarına uygun hareket etmekle yükümlüdürler. Ayrıca, sürecin etkin ve hızlı ilerlemesi için gerekli bilgi ve belgeleri zamanında sunmaları gerekmektedir.
6. Arabuluculuk Sürecinde Temsil
Taraflar, arabuluculuk görüşmelerine bizzat katılabilecekleri gibi, vekil aracılığıyla da temsil edilebilirler. Vekil aracılığıyla temsil edilme durumunda, vekilin arabuluculuk sürecinde tam yetkili olması önemlidir.
7. Arabuluculuk Sürecinde Süreler ve Zamanaşımı
Arabuluculuk süreci, başvuru tarihinden itibaren en geç üç hafta içinde tamamlanmalıdır. Bu süre, zorunlu hallerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilir. Arabuluculuğa başvuru, zamanaşımı ve hak düşürücü süreleri keser.
8. Arabuluculuk Ücreti
Arabuluculuk ücreti, arabuluculuk asgari ücret tarifesine göre belirlenir ve kural olarak taraflar arasında eşit olarak paylaştırılır. Ancak, taraflar farklı bir anlaşmaya varabilirler.
9. Arabuluculuğun Sona Ermesi ve Sonuçları
Arabuluculuk süreci üç şekilde sona erebilir:
- Anlaşma Sağlanması: Taraflar bir çözüme ulaşırsa, bu anlaşma bir tutanakla kayıt altına alınır. Eğer taraflar isterse, anlaşma mahkeme tarafından icra edilebilirlik şerhi ile onaylanarak bağlayıcı hâle getirilebilir.
- Anlaşma Sağlanamaması: Taraflar ortak bir noktada uzlaşamazsa, arabulucu bu durumu bir tutanakla belgeleyerek süreci sonlandırır. Bu durumda, arabuluculuk süreci tamamlanmış kabul edilir ve taraflar dava açma hakkını kullanabilir.
- Sürecin Zorunlu Sürede Tamamlanamaması: Belirlenen süreler içinde sonuçlandırılamayan arabuluculuk süreci de sona ermiş kabul edilir ve taraflar yargı yoluna başvurabilir.
10. Arabuluculuk Sonrası Dava Açma Süreci
Eğer arabuluculuk süreci sonunda anlaşma sağlanamazsa, taraflar mahkemeye başvurarak ortaklığın giderilmesi davasını açabilirler. Dava dilekçesine arabuluculuk sürecine ilişkin son tutanağın eklenmesi zorunludur. Mahkeme, bu belgeyi inceleyerek dava şartlarının yerine getirilip getirilmediğini denetler.
11. Sıkça Sorulan Sorular
-
Ortaklığın giderilmesi davasında arabuluculuk zorunlu mu?
Evet, 1 Eylül 2023 itibarıyla bu tür davalarda arabuluculuk dava şartı hâline gelmiştir. -
Arabuluculuk süreci ne kadar sürer?
Genellikle üç hafta içinde tamamlanır, ancak zorunlu hallerde bir hafta uzatılabilir. -
Arabuluculuk ücreti kim tarafından ödenir?
Kural olarak taraflar arasında eşit paylaştırılır, ancak taraflar kendi aralarında farklı bir ödeme anlaşması yapabilir. -
Arabuluculuk sonucunda anlaşma sağlanırsa, mahkemeye gitmeye gerek var mı?
Hayır, taraflar anlaşma sağladıysa ve bunu resmî bir tutanakla belgelediyse, mahkemeye başvurmak gerekmez.
